Z cyklu “Przepis na lekcję”
Odcinek 10.
Tarcza obrotowa

Przyciągająca wzrok, kolorowa a co najważniejsze – interaktywna. Taka jest tarcza obrotowa w programie SMART Notebook. Miłośnicy programu „Koło fortuny” wiedzą, co robić – po prostu zakręcić! No dobrze, ale jak ją wykorzystać na lekcji? O tym w tym odcinku „Przepisu na lekcję”!

Składniki:

• SMART Notebook (wersję 16 lub nowszą; aktualna to 19),
• Galeria, Lesson Activity Examples, Interaktywne i multimedia: Tarcza obrotowa,
• tablica interaktywna lub monitor SMART.

Przygotowanie:

• Uruchom program SMART Notebook.
• Kliknij na ikonkę GALERIA, wybierz „Lesson Activity Examples” i „Interaktywne i multimedia”.
• Przeciągnij tarczę obrotową z galerii na stronę.
• Aby modyfikować ćwiczenie, kliknij na ikonkę koła zębatego, znajdującą się w jego górnym rogu.
• Wpisz swój tekst; masz do dyspozycji 15 znaków.
• Dodawaj i usuwaj segmenty ikonką plusa i minusa.
• Po zakończeniu edycji ponownie kliknij na koło zębate.
• Możesz zmienić rozmiar tarczy – pociągnij za ikonkę kółka w prawym dolnym rogu.

Wskazówki

Wprowadzając element niepewności – „co wylosuję”, podgrzewamy nieco atmosferę na lekcji, przeganiając nudę. Bo czy naprawdę tylko wtedy, gdy jest nudno, realizujemy podstawę programową? Śmiem twierdzić, że wręcz przeciwnie! Rutyna zabija nie tylko chęć zdobywania wiedzy ale i potrzebę dzielenia się nią. U wszystkich – uczniów i nauczycieli (bo przecież nie jest tak, że tylko nauczyciele przekazują wiedzę i tylko uczniowie się uczą…) A zatem tarcza obrotowa to narzędzie bardzo uniwersalne, sprawdzi się na wszystkich etapach lekcji i na wszystkich przedmiotach.

Spróbujmy zastosować tarczę na początku lekcji jako ćwiczenie rozgrzewające. Możemy zapisać początki pytań do tematu (Co…, kiedy… gdzie… dlaczego…). Uczeń losuje wyraz, układa pytanie (np. Co już wiesz na ten temat?; Gdzie już widziałeś to zagadnienie?) i prosi o odpowiedź kolegę/koleżankę. W ten sposób ćwiczymy kilka umiejętności – zadawania pytań, logicznego myślenia, przede wszystkim jednak uczymy uczniów jak (i po co) się uczyć. Czy naprawdę dla tak ważnych celów szkoda na to zadanie trzech do pięciu minut lekcji? Może warto zrezygnować z czytania listy obecności i po prostu zaznaczyć nieobecnych w dzienniku bez odpytywania uczniów, czy są? (Widzimy przecież, że są).

W podobny sposób (oczywiście nie na tej samej lekcji), zastosujemy tarczę obrotową w części ewaluacyjnej. Tym razem wpisujemy początki twierdzeń: wiem, potrafię, zrozumiałem/am, ciekawi mnie, podobało mi się… Uczniowie podsumują lekcję, usystematyzują swoją wiedzę, a my otrzymamy informację zwrotną. Dla mnie ważne jest też to, że dzięki temu ćwiczeniu sama narzucam sobie milczenie – to uczniowie formułują zdanie, nauczyciel(ka) nic nie mówi, nie pyta, nie sugeruje, daje się wypowiedzieć uczniom. A przecież im mniej mówimy na lekcji, tym lepiej 🙂

A jak zastosować tarczę obrotową w środku lekcji? 🙂 Pomysłów oczywiście jest wiele. Pierwszy, czyli losowanie imion dzieci, jest według mnie dość ryzykowny. Wybrany uczeń losuje osobę, która zada pytanie/odpowie na pytanie/podejdzie do tablicy. Możemy spotkać się z oporem nieśmiałych uczniów a i sama zabawa raczej nie ma wymiarów edukacyjnych. Nie jestem także zwolenniczką wpisywania numerków z dziennika, które uważam za depersonalizujące. Zdecydowanie bardziej polecam tarczę z terminami, słówkami na j. obcych, początkami pytań, bohaterami, datami, niż z imionami/numerkami dzieci.

• Na lekcji języka obcego: słówka do tłumaczenia, czasowniki do odmiany, początki pytań do uzupełnienia, terminy gramatyczne (np. czas, w którym należy utworzyć zdanie), idiomy. Tarcza może być uzupełnieniem innego zadania: obok wklejamy rysunek, uczeń losuje przyimek (under, on, next to…) i układa zdanie do rysunku.
• Lekcja języka polskiego: imiona bohaterów, fragmenty związków frazeologicznych, cechy charakteru, terminy literackie, rzeczowniki do odmiany, przypadki, pytania przypadków itd… Poniżej przykład z lekcji dla klasy VI. Do pobrania tu: https://www.tablice.net.pl/nieodmienne-czesci-mowy/

• Lekcja historii: daty, postacie historyczne i mitologiczne (np. bogowie greccy), słowa, które pomogą uczniom ułożyć pytania do tematu.
• Lekcja biologii: świetne ćwiczenie do powtórzenia przed sprawdzianem. Na kole zapisujemy terminy, patrz: zdjęcie poniżej:

• Lekcja edukacji wczesnoszkolnej: na tarczy umieszczamy litery lub sylaby. Uczeń tworzy słowo rozpoczynające się wylosowaną literą lub sylabą. Możemy zapisać też nazwy miesięcy, dni, pór roku, działania matematyczne, słowa z trudnościami ortograficznymi… Można by długo wymieniać! Jedno jest pewne: dzieci pokochają tarczę obrotową!

Na koniec mała wskazówka – po tarczy można też pisać pisakiem, na przykład po to, by zaznaczyć już wylosowane słowo.

Miłego kręcenia!

Magdalena Krupińska