W szkole jedną z popularniejszych aktywizujących metod nauczania jest tzw. „mapa myśli”, której głównym celem stosowania jest zwiększenie efektywności pracy i zapamiętywania. Tradycyjnie do tworzenia map myśli wykorzystuje się arkusz papieru, na którym uczniowie umieszczają krótkie hasła, rysunki, symbole itp. Korzystanie z tej metody nauczania może stać się jeszcze atrakcyjniejsze, gdy dysponujemy tablicą interaktywną. Możemy wtedy wykorzystać narzędzia do tworzenia dynamicznych map myśli, czy taż schematów przedstawiających sposób rozumowania, pomysły i zadania wymagające przedyskutowania. Istnieje wiele programów, które to umożliwiają. Wprowadzają one do nauczania koncepcję nauki wzrokowej. Pomagają uczniom wizualizować i analizować skomplikowane idee. Najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdybyśmy posiadali oprogramowanie do wizualizacji pomysłów SMART Ideas, którego użycie z tablicą interaktywną SMART Board pozwala na skorzystanie z funkcji wykrywania dotyku oraz rozpoznawania pisma ręcznego. Za pomocą tego oprogramowania tworzy się wielopoziomowe kolorowe i dynamiczne schematy, które można wzbogacać o grafiki i odnośniki. Informacje opracowane za pomocą tego programu można prezentować na różne sposoby. Można od razu zaprezentować cały schemat lub wyświetlać je krok po kroku, ukazując związki pomiędzy teksem pisanym a grafiką.
Jeżeli jednak nim nie dysponujemy oprogramowanie SMART Ideas, możemy skorzystać z wielu ogólnie dostępnych darmowych narzędzi do tworzenia dynamicznych i kolorowych map myśli. XMind to przykład jednego z takich programów. Można za jego pomocą tworzyć mapy myśli, diagramy, schematy, klasyfikacje w różnorodnych kształtach. Dużą zaletą programu jest możliwość edytowania gotowej pracy do wersji HTML, można ja również zapisać w postaci pliku pdf oraz w wielu formatach graficznych. Ponadto program ma ciekawe symbole do wykorzystania, można dodawać zdjęcia, załączniki, notatki i odnośniki. Podstawowa wersja programu jest darmowa i można ja pobrać np. ze strony http://www.xmind.net. Program jest prosty w obsłudze, a na początek może pomóc krótki opis programu znajdujący się na stronie
http://www.staff.amu.edu.pl/~kleka/_uploads/2009/04/opis-xmind.pdf.
Innym przykładem takiego programu może być Star Tree Studio. Jest to program darmowy dla zastosowań niekomercyjnych. Można go pobrać ze strony http://www.enauczanie.com/authoring/mapy-mysli/oprogramowanie-do-pobrania/star-tree-studio . Program umożliwia tworzenie ruchomych map i edytowania gotowej pracy na stronę www. Bezpośrednio po otworzeniu nowego dokumentu na środku ekranu pokaże się czerwony prostokąt. Prostokąt ten jest początkiem mapy myśli. Możemy do niego wpisać dowolny tekst. Aby dodać kolejne elementy tworzonej mapy wybieramy opcję Star Tree, a następnie Insert Parent lub Add Child. Aby tworzyć kolejne rozgałęzienia możemy wybrać opcję Insert Silbing. Możemy do tworzonej mapy dodać grafikę np. zdjęcia oraz zmieniać kolor pól i tekstu.
Freeplane jest darmowym programem do tworzenia map myśli, który możemy pobrać ze strony http://sourceforge.net/projects/freeplane/ . Jest on idealnie dostosowany do pracy z uczniami. Jego obsługa jest wręcz intuicyjna, a polska wersja językowa dodatkowo ułatwia pracę. Program automatycznie wykrywa wersję językową systemu operacyjnego i dobiera optymalne ustawienia. Jeżeli ręcznie chcemy zmienić język interfejsu należy wejść do okna preferencji i w polu Language wybrać „pl”. Po otworzeniu kartki, klikamy w jej środek. Pojawi się prostokąt z napisem Nowa mindmapa. Napis ten zastępujemy naszym słowem kluczem. Od tego miejsca tworzymy rozgałęzienia wybierając z paska narzędzi polecenie Wstaw, na następnie Nowy węzeł. Możemy zmieniać położenie kolejnych elementów, dodawać rysunki, zmieniać kształty elementów, w których zapisujemy tekst oraz zmieniać kształt linii.
Free Mind to duży darmowy program do tworzenia map myśli do pobrania ze strony www.dobreprogramy.pl/FreeMind,Program,Windows,20787.html .
Dostępne są również narzędzia do tworzenia map myśli online. Wisemapping to aplikacja, z której mogą korzystać zarówno zarejestrowani jak i niezarejestrowani użytkownicy. W przypadku niezarejestrowanych użytkowników, tworzona praca ma postać demonstracyjną. Znacznie zwiększymy możliwości wykorzystania programu, gdy się zarejestrujemy. Program jest dostępny na stronie http://www.wisemapping.com . W sieci dostępne są liczne tutoriale, które mogą pomóc w początkowych zmaganiach z programem.
Dużą zaletą tworzenia map myśli jest brak monotonności, która zazwyczaj towarzyszy sporządzaniu notatek w tradycyjny sposób. Natomiast wykorzystanie odpowiednich narzędzi do ich tworzenia, w połączeniu z tablicą interaktywną, znacznie podwyższa atrakcyjność lekcji. Tym bardziej, że takie mapy możemy również tworzyć w trakcie pracy innymi metodami nauczania np. podczas pracy metodą „burzy mózgów”.
Mariola Kosztołowicz
Lider Edukacji Interaktywnej SMART (SEE)
